🩸 کمبود ویتامین A و E

Vitamin A & E Deficiency

📘 معرفی بیماری

ویتامین‌های A و E از ویتامین‌های محلول در چربی هستند که نقش حیاتی در سلامت بینایی، سیستم ایمنی ، پوست، اعصاب و عملکرد سلولی دارند. کمبود ویتامین A بیشتر با مشکلات بینایی و ایمنی همراه است، در حالی‌که کمبود ویتامین E با اختلالات عصبی و هماتولوژیک مرتبط است.

🌍 شیوع و اهمیت

• کمبود ویتامین A یکی از شایع‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای در کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در کودکان.
• کمبود ویتامین E کمتر شایع است و معمولاً در بیماران با اختلال جذب چربی یا بیماری‌های ژنتیکی دیده می‌شود.
• اهمیت بالینی : کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند منجر به نابینایی، عفونت‌های مکرر، اختلالات عصبی و مشکلات رشد شود.

⚠️ نشانه‌ها و علائم

کمبود ویتامین A

• شب‌کوری  (Night blindness) .
• خشکی چشم  (Xerophthalmia) .
• افزایش خطر عفونت‌ها.
• خشکی پوست و مو.
• اختلال رشد در کودکان.

کمبود ویتامین E

• ضعف عضلانی.
• اختلالات عصبی (آتاکسی، نوروپاتی محیطی).
• آنمی همولیتیک.
• کاهش ایمنی.

🩺 توضیح بالینی بیماری

• ویتامین A برای سنتز رودوپسین در شبکیه ضروری است و در رشد سلولی و ایمنی نقش دارد. کمبود آن باعث اختلال بینایی و آسیب به مخاط‌ها می‌شود.
• ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که از غشاهای سلولی در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند. کمبود آن باعث آسیب عصبی و همولیز گلبول‌های قرمز می‌شود.

🔬 علت‌های اصلی

• رژیم غذایی ناکافی (کمبود سبزیجات و منابع حیوانی).
• سوءجذب چربی‌ها (بیماری‌های کبدی، پانکراس، سلیاک).
• بیماری‌های ژنتیکی نادر (مانند  A beta lipoproteinemia).
• الکل و سوءتغذیه مزمن.

🛡️ راه‌های پیشگیری

• رژیم غذایی متعادل شامل سبزیجات سبز، هویج، جگر، روغن‌های گیاهی و مغزها.
• مکمل‌های ویتامین A و E در کودکان و زنان باردار در مناطق پرخطر.
• درمان بیماری‌های زمینه‌ای سوءجذب.
• اجتناب از مصرف بیش‌ازحد الکل.

🔬 آزمایش‌ها و تشخیص

💊 درمان

• مکمل ویتامین  A :  خوراکی یا تزریقی در موارد شدید.
• مکمل ویتامین  E :  خوراکی یا تزریقی در بیماران با سوءجذب.
• درمان علت زمینه‌ای:  کنترل بیماری‌های سوءجذب یا ژنتیکی.
• رژیم غذایی:  افزایش مصرف منابع طبیعی ویتامین‌ها.

⚠️ عوارض و آینده بیماری

• نابینایی دائمی در کمبود شدید ویتامین  A .
• اختلالات عصبی و حرکتی در کمبود ویتامین  E .
• افزایش خطر عفونت‌ها و مرگ‌ومیر در کودکان.
• پیش‌آگهی : با درمان مناسب، اغلب بیماران بهبود کامل می‌یابند؛ اما در موارد شدید آسیب دائمی ممکن است باقی بماند.

📚 منابع علمی

• Mayo Clinic – Vitamin A & E Deficiency
• UpToDate Clinical Database
• WHO Nutrition Guidelines