🩸 کولیت ایسکمی یا التهاب روده بزرگ به دلیل عدم خون رسانی
Ischemic Colitis
📘 معرفی بیماری
کولیت ایسکمی یک بیماری التهابی روده است که در اثر کاهش یا قطع جریان خون به کولون (روده بزرگ) ایجاد میشود. این کاهش خونرسانی باعث آسیب به مخاط روده و بروز علائم گوارشی میگردد. شدت بیماری میتواند از خفیف و گذرا تا شدید و تهدیدکننده زندگی متغیر باشد.
🌍 شیوع و اهمیت
- شایعترین نوع ایسکمی گوارشی در بزرگسالان.
- بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال دیده میشود.
- اهمیت بالینی: در موارد شدید میتواند منجر به نکروز روده و نیاز به جراحی فوری شود.
⚠️ نشانهها و علائم
- درد شکمی ناگهانی (اغلب در سمت چپ پایین شکم).
- اسهال خونی یا مدفوع خونی.
- تهوع و استفراغ.
- تب و ضعف عمومی.
- در موارد شدید: علائم شوک و پریتونیت.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در کولیت ایسکمی، کاهش جریان خون به کولون باعث کمبود اکسیژن و آسیب سلولی میشود. این آسیب ابتدا به مخاط محدود است، اما در موارد شدید میتواند تمام ضخامت دیواره روده را درگیر کند. شایعترین نواحی درگیر، کولون نزولی و سیگموئید هستند. بیماری معمولاً بهصورت ناگهانی بروز میکند و در افراد با بیماریهای قلبی - عروقی یا فشار خون پایین شایعتر است.
🔬 علتهای اصلی
- آترواسکلروز و بیماریهای عروقی.
- فشار خون پایین یا شوک.
- جراحی یا آسیب به عروق مزانتریک.
- داروها (مانند داروهای وازوکانستریکتور).
- لختههای خونی (ترومبوز یا آمبولی).
🛡️ راههای پیشگیری
- کنترل بیماریهای قلبی - عروقی.
- اجتناب از کمآبی و افت فشار خون شدید.
- پایش بیماران پرخطر (سالمندان، بیماران قلبی).
- اجتناب از مصرف خودسرانه داروهای وازوکانستریکتور.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
CBC |
آنمی یا لکوسیتوز |
|
آزمایش های بیوشیمی |
افزایش لاکتات در موارد شدید |
|
CT شکم |
ضخیم شدن دیواره کولون، کاهش جریان خون |
|
کولونوسکوپی |
مخاط ادماتو، خونریزی و زخم ایسکمیک |
|
آنژیوگرافی |
بررسی انسداد یا تنگی عروق مزانتریک |
💊 درمان
- درمان حمایتی : مایعات وریدی، کنترل درد، پایش علائم حیاتی.
- آنتیبیوتیکها : برای پیشگیری از عفونت ثانویه.
- قطع داروی عامل : در موارد ناشی از دارو.
- جراحی : در موارد نکروز یا سوراخ شدن روده.
- کنترل بیماری زمینهای : درمان بیماریهای قلبی - عروقی یا ترومبوز.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- نکروز و سوراخ شدن روده.
- پریتونیت(التهاب صفاق) و سپسیس.
- نارسایی چند اندام در موارد شدید.
- پیشآگهی: در موارد خفیف معمولاً خوب است، اما در موارد شدید میزان مرگومیر بالا است.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Ischemic Colitis
- UpToDate Clinical Database
- WHO Gastroenterology Guidelines