🩸 پانکراتیت مزمن یا التهاب مزمن لوزالمعده
Chronic Pancreatitis
📘 معرفی بیماری
پانکراتیت مزمن یک بیماری التهابی طولانیمدت در لوزالمعده (پانکراس) است که منجر به تخریب تدریجی بافت پانکراس، فیبروز و کاهش عملکرد آن میشود. این بیماری معمولاً با درد شکمی مزمن و اختلال در هضم و جذب مواد غذایی همراه است و در نهایت میتواند باعث دیابت و نارسایی پانکراس گردد.
🌍 شیوع و اهمیت
- شیوع کمتر از پانکراتیت حاد، اما بار بالینی و اقتصادی بیشتری دارد.
- بیشتر در مردان و افراد با مصرف طولانیمدت الکل دیده میشود.
- اهمیت بالینی: منجر به سوءتغذیه، دیابت و افزایش خطر سرطان پانکراس میشود.
⚠️ نشانهها و علائم
- درد شکمی مزمن (اغلب در قسمت فوقانی شکم و منتشر به پشت).
- کاهش وزن و سوء تغذیه.
- اسهال چرب (Steatorrhea) به دلیل سوءجذب چربیها.
- تهوع و استفراغ.
- دیابت ثانویه به دلیل تخریب سلولهای جزایر لانگرهانس.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در پانکراتیت مزمن، التهاب مداوم باعث فیبروز و تخریب بافت پانکراس میشود. این تغییرات منجر به کاهش ترشح آنزیمهای گوارشی و انسولین میگردد. شایعترین علت، مصرف طولانیمدت الکل است. سایر علل شامل هایپرلیپیدمی، انسداد مجرای پانکراس، و اختلالات ژنتیکی (مانند فیبروز کیستیک) هستند.
🔬 علتهای اصلی
- مصرف طولانیمدت الکل.
- هایپرلیپیدمی (تریگلیسرید بالا).
- انسداد مجرای پانکراس (سنگ یا تومور).
- اختلالات ژنتیکی (فیبروز کیستیک).
- پانکراتیت حاد مکرر.
🛡️ راههای پیشگیری
- اجتناب از مصرف الکل.
- کنترل سطح چربی خون.
- درمان سریع پانکراتیت حاد برای جلوگیری از مزمن شدن.
- پایش بیماران با بیماریهای ژنتیکی یا زمینهای.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
آنزیمهای پانکراس |
ممکن است طبیعی یا کمی افزایش یافته باشند |
|
آزمایشهای مدفوع |
کاهش آنزیمهای پانکراس، سوءجذب چربیها |
|
تصویربرداری (CT/MRI) |
فیبروز، کلسیفیکاسیون پانکراس |
|
ERCP/MRCP |
بررسی انسداد مجرای پانکراس |
|
آزمایشهای قند خون |
دیابت ثانویه |
💊 درمان
- قطع مصرف الکل و سیگار.
- آنزیمهای پانکراس خوراکی : برای بهبود هضم و جذب.
- داروهای ضد درد : برای کنترل درد مزمن.
- انسولین یا داروهای ضد دیابت : در موارد دیابت ثانویه.
- جراحی یا اندوسکوپی : برای رفع انسداد مجرای پانکراس.
- رژیم غذایی : پرکالری، کمچرب و غنی از ویتامینها.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- سوءتغذیه و کاهش وزن شدید.
- دیابت ثانویه.
- افزایش خطر سرطان پانکراس.
- نارسایی کامل پانکراس.
- پیشآگهی: وابسته به علت زمینهای و پایبندی به درمان؛ در بیماران الکلی معمولاً ضعیفتر است.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Chronic Pancreatitis
- UpToDate Clinical Database
- WHO Gastroenterology Guidelines