🩸 پانکراتیت حاد یا التهاب شدید لوزالمعده

Acute Pancreatitis

📘 معرفی بیماری

پانکراتیت حاد یک بیماری التهابی ناگهانی و شدید در لوزالمعده (پانکراس) است که می‌تواند از خفیف و خودمحدودشونده تا شدید و تهدیدکننده زندگی متغیر باشد. این بیماری معمولاً به دلیل فعال شدن زودهنگام آنزیم‌های گوارشی در پانکراس رخ می‌دهد که باعث تخریب بافتی و التهاب می‌شوند.

🌍 شیوع و اهمیت

• یکی از شایع‌ترین علل بستری بیماران با درد شکمی حاد.
• شیوع بیشتر در بزرگسالان، به‌ویژه در افراد با مصرف زیاد الکل یا سنگ‌های صفراوی.
• اهمیت بالینی: در موارد شدید می‌تواند باعث نکروز پانکراس، سپسیس و نارسایی چند اندام شود.

⚠️ نشانه‌ها و علائم

• درد شدید شکمی (اغلب در قسمت فوقانی شکم و منتشر به پشت).
• تهوع و استفراغ.
• تب و ضعف عمومی.
• شکم متورم و حساس به لمس.
• در موارد شدید: افت فشار خون، شوک و نارسایی چند اندام.

🩺 توضیح بالینی بیماری

در پانکراتیت حاد، آنزیم‌های گوارشی (مانند تریپسین) به‌طور نابجا در پانکراس فعال می‌شوند و باعث تخریب بافتی و التهاب می‌گردند. این فرآیند می‌تواند به نکروز، خون‌ریزی و عفونت پانکراس منجر شود. شایع‌ترین علل شامل سنگ‌های صفراوی (انسداد مجرای پانکراس) و مصرف الکل هستند.

🔬 علت‌های اصلی

• سنگ‌های صفراوی.
• مصرف زیاد الکل.
• داروها (مانند آزاتیوپرین، دیورتیک‌ها).
• هایپرلیپیدمی (تری‌گلیسرید بالا).
• تروما یا جراحی شکم.
• علل نادر :  عفونت‌ها، اختلالات ژنتیکی.

🛡️ راه‌های پیشگیری

• اجتناب از مصرف الکل.
• درمان سنگ‌های صفراوی.
• کنترل سطح چربی خون.
• پایش بیماران تحت درمان با داروهای پرخطر.

🔬 آزمایش‌ها و تشخیص

💊 درمان

• درمان حمایتی :  مایعات وریدی، کنترل درد، پایش علائم حیاتی.
• قطع مصرف خوراکی :  استراحت پانکراس با NPO (عدم مصرف خوراکی).
• آنتی‌بیوتیک‌ها :  در موارد عفونت پانکراس.
• ERCP  یا جراحی :  در موارد انسداد صفراوی.
• دیالیز یا  ICU :  در موارد نارسایی چند اندام.

⚠️ عوارض و آینده بیماری

• نکروز پانکراس.
• عفونت و آبسه پانکراس.
• سپسیس و شوک.
• نارسایی چند اندام.
• پیش‌آگهی: در موارد خفیف خوب است، اما در موارد شدید میزان مرگ‌ومیر بالا است.

📚 منابع علمی

• Mayo Clinic – Acute Pancreatitis
• UpToDate Clinical Database
• WHO Gastroenterology Guidelines