🩸 بیماری هاشیموتو
Hashimoto’s Thyroiditis
📘 معرفی بیماری
بیماری هاشیموتو یک اختلال خودایمنی شایع است که در آن سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله میکند و باعث التهاب مزمن و کاهش تدریجی عملکرد تیروئید میشود. این بیماری یکی از مهمترین علل کمکاری تیروئید (Hypothyroidism) در جهان است.
🌍 شیوع و اهمیت
- شایعترین علت کمکاری تیروئید در کشورهای توسعهیافته.
- شیوع بیشتر در زنان (نسبت زن به مرد حدود ۱۰ به ۱).
- معمولاً در سنین میانسالی بروز میکند، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.
- اهمیت بالینی: در صورت عدم درمان میتواند باعث عوارض جدی مانند میکسدم، اختلالات قلبی و مشکلات باروری شود.
⚠️ نشانهها و علائم
- خستگی و ضعف مزمن.
- افزایش وزن بدون دلیل.
- حساسیت به سرما.
- خشکی پوست و ریزش مو.
- یبوست.
- تورم تیروئید (گواتر).
- اختلالات قاعدگی و ناباروری در زنان.
- در موارد شدید: کندی ضربان قلب، تورم صورت و اندامها.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در بیماری هاشیموتو، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی علیه پروتئینهای تیروئید (مانند TPO و Tg) تولید میکند. این آنتیبادیها باعث التهاب مزمن و تخریب سلولهای تیروئید میشوند. در ابتدا ممکن است بیمار دچار پرکاری گذرا شود (به دلیل آزاد شدن هورمونهای ذخیرهشده)، اما در نهایت عملکرد تیروئید کاهش یافته و کمکاری تیروئید ایجاد میشود.
🔬 علتهای اصلی
- عوامل ژنتیکی و زمینه خانوادگی.
- بیماریهای خودایمنی همراه (مانند دیابت نوع ۱، لوپوس).
- عوامل محیطی: مصرف زیاد ید، استرس، عفونتها.
- جنسیت و هورمونهای زنانه (شیوع بیشتر در زنان).
🛡️ راههای پیشگیری
- پیشگیری کامل ممکن نیست زیرا بیماری زمینه خودایمنی دارد.
- پایش منظم افراد با سابقه خانوادگی بیماریهای تیروئید.
- اجتناب از مصرف بیشازحد ید یا مکملهای غیرمجاز.
- کنترل بیماریهای خودایمنی همراه.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
TSH |
افزایش یافته (کمکاری تیروئید) |
|
Free T4 |
کاهش یافته |
|
آنتیبادیهای تیروئید |
Anti-TPO و Anti-Tg مثبت |
|
سونوگرافی تیروئید |
تیروئید بزرگ و ناهمگن |
|
بیوپسی (نادر) |
التهاب لنفوسیتی تیروئید |
💊 درمان
- لووتیروکسین (Levothyroxine) : درمان اصلی برای جایگزینی هورمون تیروئید.
- پایش منظم : تنظیم دوز دارو بر اساس سطح TSH .
- مراقبت حمایتی : رژیم غذایی سالم، کنترل وزن، مدیریت استرس.
- درمان بیماریهای همراه : کنترل دیابت یا سایر اختلالات خودایمنی.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- کمکاری تیروئید مزمن.
- میکسدم (در موارد شدید و درماننشده).
- مشکلات قلبی و ناباروری.
- افزایش خطر سایر بیماریهای خودایمنی.
- پیشآگهی: با درمان مناسب، بیماران میتوانند زندگی طبیعی داشته باشند.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Hashimoto’s Thyroiditis
- UpToDate Clinical Database
- WHO Endocrinology Guidelines