🩸 انسداد مجاری صفراوی
Biliary Obstruction
📘 معرفی بیماری
انسداد مجاری صفراوی وضعیتی است که در آن جریان صفرا از کبد به روده کوچک مختل میشود. صفرا نقش مهمی در هضم چربیها و دفع مواد زائد مانند بیلیروبین دارد. وقتی مسیر صفرا بسته شود، بیلیروبین در خون تجمع مییابد و باعث زردی پوست و چشمها میشود. این بیماری میتواند ناشی از سنگهای صفراوی، تومورها، التهاب یا تنگی مجاری باشد.
🌍 شیوع و اهمیت
- یکی از علل شایع زردی انسدادی در بزرگسالان.
- شیوع بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال، بهویژه زنان (به دلیل سنگهای صفراوی).
- اهمیت بالینی: انسداد طولانیمدت میتواند باعث آسیب کبدی، عفونت صفراوی (کلانژیت) و حتی نارسایی کبدی شود.
⚠️ نشانهها و علائم
- زردی پوست و چشمها.
- خارش شدید پوست.
- درد در ناحیه بالای شکم (سمت راست).
- تهوع و استفراغ.
- مدفوع روشن و ادرار تیره.
- در موارد شدید: تب و لرز (نشانه عفونت صفراوی).
🩺 توضیح بالینی بیماری
در انسداد مجاری صفراوی، مسیر طبیعی خروج صفرا از کبد به روده کوچک مسدود میشود. این انسداد میتواند داخل کبدی یا خارج کبدی باشد. شایعترین علت، سنگهای صفراوی است که در مجرای مشترک صفراوی گیر میکنند. سایر علل شامل تومورهای سر پانکراس، کلانژیوکارسینوما (سرطان مجاری صفراوی)، تنگیهای پس از جراحی و التهاب هستند. تجمع صفرا باعث افزایش بیلیروبین در خون و بروز زردی میشود. در صورت عفونت، بیمار دچار کلانژیت میشود که یک اورژانس پزشکی است.
🔬 علتهای اصلی
- سنگهای صفراوی.
- تومورهای سر پانکراس یا مجاری صفراوی.
- تنگیهای پس از جراحی یا التهاب.
- کلانژیوکارسینوما (سرطان مجاری صفراوی).
- کیستها یا ناهنجاریهای مادرزادی مجاری صفراوی.
🛡️ راههای پیشگیری
- رژیم غذایی سالم و کاهش مصرف چربی برای پیشگیری از سنگهای صفراوی.
- کنترل وزن و اجتناب از چاقی.
- درمان بهموقع بیماریهای کبدی و پانکراس.
- پایش بیماران با سابقه خانوادگی سنگ صفراوی یا سرطانهای کبدی - صفراوی.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
آزمایشهای کبدی |
افزایش ALP ، GGT و بیلیروبین |
|
CBC |
بررسی عفونت (لکوسیتوز) |
|
سونوگرافی شکم |
تشخیص سنگ یا انسداد مجاری |
|
CT یا MRI |
بررسی تومورها یا تنگیها |
|
ERCP |
تشخیص و درمان همزمان انسداد |
|
MRCP |
تصویربرداری غیرتهاجمی از مجاری صفراوی |
💊 درمان
- درمان فوری : رفع انسداد با روشهای اندوسکوپی (ERCP) یا جراحی.
- درمان دارویی : آنتیبیوتیکها در صورت وجود عفونت.
- درمان حمایتی : کنترل درد، مایعات وریدی، تغذیه مناسب.
- درمان علت زمینهای : برداشتن سنگ، درمان تومور یا اصلاح تنگی.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- کلانژیت (عفونت صفراوی) که میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
- آسیب مزمن کبدی و سیروز صفراوی.
- نارسایی کبدی در انسداد طولانیمدت.
- پیشآگهی: وابسته به علت انسداد؛ در موارد سنگ صفراوی معمولاً خوب است، اما در تومورها ممکن است ضعیف باشد.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Biliary Obstruction
- UpToDate Clinical Database
- WHO Hepatology Guidelines