🩸 هپاتیت خودایمنی
Autoimmune Hepatitis
📘 معرفی بیماری
هپاتیت خودایمنی یک بیماری مزمن کبدی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلولهای کبدی را هدف قرار میدهد و تخریب میکند. این حمله ایمنی باعث التهاب طولانیمدت کبد، آسیب سلولی و در نهایت فیبروز یا سیروز میشود. بیماری میتواند بدون علامت آغاز شود یا با علائم شدید مانند زردی و خستگی آشکار گردد.
🌍 شیوع و اهمیت
- شیوع جهانی : حدود ۱ تا ۲ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر.
- بیشتر در زنان دیده میشود (نسبت زن به مرد حدود ۳ به ۱).
- در ایران نیز موارد متعددی گزارش شده و اهمیت بالینی آن به دلیل پیشرفت به سمت سیروز و نارسایی کبدی بسیار بالاست.
- اهمیت بالینی : تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
⚠️ نشانهها و علائم
- خستگی و ضعف مزمن.
- زردی پوست و چشمها.
- درد در ناحیه بالای شکم (سمت راست).
- تهوع و کاهش اشتها.
- ادرار تیره و مدفوع روشن.
- در موارد پیشرفته : علائم سیروز مانند آسیت (آب آوردن شکم)، خونریزیهای گوارشی و اختلال هوشیاری.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در هپاتیت خودایمنی، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی علیه سلولهای کبدی تولید میکند. این آنتیبادیها باعث التهاب مزمن کبد میشوند. در آزمایشگاه، افزایش آنزیمهای کبدی (ALT و AST) دیده میشود و در آزمایشهای سرولوژی، آنتیبادیهای خاص مانند ANA (آنتیبادی ضد هسته) و SMA (آنتیبادی ضد عضله صاف) مثبت هستند. اگر بیماری درمان نشود، التهاب مزمن به فیبروز و در نهایت سیروز منجر میشود.
🔬 علتهای اصلی
- عوامل ژنتیکی : استعداد ارثی در برخی خانوادهها.
- عوامل محیطی : عفونتهای ویروسی، داروها یا سموم که میتوانند سیستم ایمنی را تحریک کنند.
- اختلال در تنظیم سیستم ایمنی بدن.
🛡️ راههای پیشگیری
- پیشگیری کامل ممکن نیست زیرا بیماری زمینه خودایمنی دارد.
- پایش منظم افراد با سابقه خانوادگی بیماریهای خودایمنی.
- اجتناب از مصرف داروها یا مواد شیمیایی محرک کبد در افراد پرخطر.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
آزمایش های کبدی |
افزایش ALT و AST |
|
سرولوژی |
ANA ، SMA، LKM-1 مثبت |
|
IgG |
افزایش سطح ایمونوگلوبولین G |
|
بیوپسی کبد |
التهاب مزمن، نکروز و فیبروز |
|
تصویربرداری |
بررسی میزان آسیب کبدی |
💊 درمان
- کورتیکواستروئیدها : پردنیزولون برای کاهش التهاب ایمنی.
- داروهای سرکوبکننده ایمنی : آزاتیوپرین، مایکوفنولات.
- پایش منظم عملکرد کبد : آزمایشهای دورهای.
- در موارد پیشرفته : پیوند کبد.
- مراقبت حمایتی : تغذیه مناسب، اجتناب از الکل و داروهای آسیبرسان به کبد.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- پیشرفت به سمت فیبروز و سیروز.
- نارسایی کبدی.
- افزایش خطر سرطان کبد (هپاتوسلولار کارسینوما).
- پیشآگهی : با درمان مناسب، بسیاری از بیماران میتوانند زندگی طبیعی داشته باشند، اما نیازمند پایش مادامالعمر هستند.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Autoimmune Hepatitis
- UpToDate Clinical Database
- WHO Hepatology Guidelines