🩸 کمخونی ناشی از خونریزی حاد
Acute Blood Loss Anemia
📘 معرفی بیماری
کمخونی ناشی از خونریزی حاد زمانی رخ میدهد که بدن در مدت کوتاهی مقدار زیادی خون از دست بدهد. این وضعیت میتواند به دلیل تصادفات، جراحیها، خونریزی داخلی (مانند زخم معده یا پارگی عروق)، یا خونریزی شدید قاعدگی در زنان ایجاد شود. از دست دادن سریع خون باعث کاهش حجم خون و کاهش تعداد گلبولهای قرمز میشود و در نتیجه اکسیژنرسانی به بافتها مختل میگردد.
🌍 شیوع و اهمیت
- یکی از شایعترین علل کمخونی در شرایط اورژانسی.
- در ایران و جهان، تصادفات جادهای و خونریزیهای گوارشی از مهمترین عوامل هستند.
- اهمیت بالینی: این نوع کمخونی میتواند در مدت کوتاهی تهدیدکننده زندگی باشد و نیاز به درمان فوری دارد.
⚠️ نشانهها و علائم
- رنگپریدگی شدید و ناگهانی.
- ضعف و سرگیجه.
- تپش قلب و افت فشار خون.
- تنگی نفس.
- تعریق سرد.
- در موارد شدید: شوک هیپوولمیک (کاهش شدید حجم خون).
🩺 توضیح بالینی بیماری
در خونریزی حاد، بدن بهطور ناگهانی حجم زیادی خون از دست میدهد. این کاهش حجم باعث افت فشار خون و کاهش اکسیژنرسانی به اندامها میشود. در مراحل اولیه، بدن با افزایش ضربان قلب و انقباض عروق سعی در جبران دارد. اگر خونریزی ادامه یابد یا شدید باشد، بیمار وارد حالت شوک میشود. در آزمایشگاه، در ساعات اولیه ممکن است هموگلوبین طبیعی به نظر برسد زیرا هنوز هموستاز برقرار نشده، اما با گذشت زمان کاهش هموگلوبین و هماتوکریت آشکار میشود.
🔬 علتهای اصلی
- تصادفات و آسیبهای شدید.
- جراحیهای بزرگ.
- خونریزیهای گوارشی (زخم معده، پارگی مری، سرطانها).
- خونریزیهای ماهانه زنان (قاعدگی شدید) یا پارگی رحم.
- پارگی عروق یا آنوریسم.
🛡️ راههای پیشگیری
- کنترل و درمان بیماریهای زمینهای مانند زخم معده یا فشار خون بالا.
- مراقبتهای دوران بارداری و زایمان.
- رعایت ایمنی در رانندگی و کار.
- غربالگری و درمان بیماریهای عروقی.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
CBC |
کاهش هموگلوبین و هماتوکریت (با تأخیر) |
|
علائم حیاتی |
افت فشار خون، تاکیکاردی |
|
آزمایشهای انعقادی |
بررسی اختلالات خونریزی |
|
تصویربرداری |
CT یا سونوگرافی برای یافتن منبع خونریزی |
|
اندوسکوپی |
بررسی خونریزیهای گوارشی |
💊 درمان
- درمان فوری : کنترل منبع خونریزی (جراحی، اندوسکوپی، فشار مستقیم).
- تزریق خون : برای جایگزینی حجم از دست رفته.
- مایعات وریدی : سرمهای کریستالوئید و کلوئید برای جبران حجم.
- داروهای حمایتی : اکسیژن، داروهای افزایش فشار خون در موارد شوک.
- درمان علت زمینهای : زخم معده، پارگی عروق، مشکلات زنان و زایمان.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- شوک هیپوولمیک و مرگ در موارد شدید.
- نارسایی کلیه و قلب به دلیل کاهش اکسیژنرسانی.
- پیشآگهی: وابسته به سرعت تشخیص و درمان؛ در صورت اقدام سریع، بیمار بهبود کامل مییابد.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Acute Blood Loss Anemia
- UpToDate Clinical Database
- WHO Hematology Guidelines