نام آزمایش : اندازه گیری سطح داروی توپیرامات
(Topiramate Level)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش توپیرامات برای اندازهگیری غلظت این داروی ضدتشنج و تنظیمکننده خلق در خون انجام میشود. توپیرامات در درمان صرع، میگرن، اختلال دوقطبی و گاهی در کنترل وزن یا ترک اعتیاد کاربرد دارد. پایش سطح آن بهصورت روتین انجام نمیشود، اما در شرایط خاص مثل نارسایی کلیه، بارداری، یا علائم مسمومیت توصیه میشود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی اثربخشی درمان در بیماران مقاوم به دارو
- بررسی علائم مسمومیت یا عوارض دارویی
- تنظیم دوز در بیماران با نارسایی کلیه یا سالمندان
- پایش سطح دارو در بارداری یا کاهش وزن شدید
- بررسی تداخلات دارویی یا جذب گوارشی
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
توپیرامات از طریق کلیه دفع میشود و بخشی از آن متابولیزه میشود. نیمهعمر آن حدود 20 تا 30 ساعت است. سطح درمانی مشخصی ندارد، اما غلظتهای درمانی معمولاً بین 5 تا 25 میکروگرم برمیلی لیتر گزارش شدهاند. سطح بالا ممکن است باعث اختلالات شناختی، اسیدوز متابولیک یا سنگ کلیه شود.
علائم بالینی مرتبط با افزایش سطح توپیرامات
- گیجی، خوابآلودگی یا اختلال حافظه
- اختلال در تمرکز یا گفتار
- تهوع، بیاشتهایی یا کاهش وزن شدید
- پارستزی یا احساس سوزنسوزن شدن
- اسیدوز متابولیک یا سنگ کلیه
- اختلالات خلقی یا تحریکپذیری
- تاری دید یا دوبینی
آزمایشهای مکمل
- بررسی عملکرد کلیوی (Cr, BUN)
- بررسی سطح بیکربنات و گازهای خون
- CBC برای بررسی سلولهای خونی
- بررسی سطح سایر داروهای CNS
- بررسی سطح دارو در زمان مناسب (trough level)
- بررسی سطح داروهای تداخلکننده
- بررسی الکترولیتها و کلسیم
- بررسی سابقه تشنج، میگرن یا اختلال خلقی
- بررسی سطح دارو در بارداری یا سالمندان
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سمیت توپیرامات میتواند از اختلالات شناختی، اسیدوز، یا آسیب کلیوی جلوگیری کند. تنظیم دوز در بیماران پرخطر و پایش منظم در شرایط خاص ضروری است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- اختلالات شناختی یا رفتاری
- اسیدوز متابولیک یا سنگ کلیه
- کاهش وزن شدید یا سوءتغذیه
- تشنجهای برگشتی یا مقاوم
- بستریهای مکرر یا مراقبت ویژه
- کاهش کیفیت زندگی
- نیاز به قطع دارو یا درمان حمایتی
عواملی که باعث افزایش سطح توپیرامات در خون میشوند
- نارسایی کلیه یا کاهش دفع
- مصرف بیشازحد دارو یا اشتباه در دوز
- مصرف همزمان داروهای مهارکننده دفع کلیوی
- نمونهگیری در زمان نامناسب
- جذب زیاد گوارشی
عواملی که باعث کاهش سطح توپیرامات در خون میشوند
- مصرف ناکافی دارو یا فراموشی دوز
- افزایش دفع کلیوی یا متابولیسم
- مصرف داروهای القاکننده CYP
- نمونهگیری دیرهنگام یا خطای آزمایشگاهی
- مصرف همزمان داروهای کاهشدهنده سطح توپیرامات
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Clinical Pharmacology
- WHO Neurology Drug Monitoring Guidelines
- American Epilepsy Society