نام آزمایش : اندازه گیری سطح داروی گاباپنتین
(Gabapentin Level)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش گاباپنتین برای اندازهگیری غلظت این داروی ضدتشنج و ضد درد عصبی در خون انجام میشود. گاباپنتین در درمان صرع جزئی، نوروپاتی دیابتی، دردهای نوروپاتیک و سندرم پای بیقرار کاربرد دارد. اگرچه پایش سطح آن بهصورت روتین انجام نمیشود، در موارد خاص مثل نارسایی کلیه یا علائم مسمومیت، این آزمایش مفید است.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی علائم مسمومیت دارویی یا مصرف بیشازحد
- تنظیم دوز در بیماران با نارسایی کلیه
- بررسی پاسخ ضعیف به درمان یا عدم اثربخشی
- بررسی تداخلات دارویی یا جذب گوارشی
- پایش در بیماران با مصرف همزمان داروهای CNS
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
گاباپنتین از طریق کلیه دفع میشود و متابولیسم کبدی ندارد . نیمهعمر آن در افراد سالم حدود 5 تا 7 ساعت است. سطح درمانی مشخصی ندارد، اما معمولاً غلظتهای درمانی بین 2 تا 20 میکرو گرم بر میلی لیتر در نظر گرفته میشود. در نارسایی کلیه، سطح دارو ممکن است تجمع یابد و باعث سمیت شود.
علائم بالینی مرتبط با افزایش سطح گاباپنتین
- خوابآلودگی یا گیجی
- آتاکسی یا اختلال در تعادل
- تهوع یا استفراغ
- لرزش یا اختلال گفتار
- افسردگی یا تحریکپذیری
- کاهش سطح هوشیاری
- تشنج در موارد نادر (اثر برگشتی)
آزمایشهای مکمل
- بررسی عملکرد کلیوی (Cr, BUN)
- CBC برای بررسی سلولهای خونی
- بررسی سطح سایر داروهای CNS
- بررسی سطح دارو در زمان مناسب (trough level)
- بررسی الکترولیتها و سدیم
- بررسی سطح داروهای تداخلکننده (مثل مورفین، بنزودیازپینها)
- بررسی سابقه تشنج یا درد نوروپاتیک
- بررسی سطح دارو در بیماران دیالیزی
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سمیت گاباپنتین میتواند از اختلالات عصبی، کاهش هوشیاری، یا عوارض کلیوی جلوگیری کند. تنظیم دوز در بیماران با نارسایی کلیه یا مصرف همزمان داروهای CNS بسیار مهم است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- خوابآلودگی شدید یا کما
- اختلالات حرکتی یا شناختی
- تشنجهای برگشتی یا مقاوم
- نارسایی کلیه یا تجمع دارو
- بستریهای مکرر یا مراقبت ویژه
- کاهش کیفیت زندگی
- نیاز به قطع دارو یا تغییر رژیم درمانی
عواملی که باعث افزایش سطح گاباپنتین در خون میشوند
- نارسایی کلیه یا کاهش دفع
- مصرف بیشازحد دارو یا اشتباه در دوز
- مصرف همزمان داروهای مهارکننده دفع کلیوی
- نمونهگیری در زمان نامناسب
- جذب زیاد گوارشی
عواملی که باعث کاهش سطح گاباپنتین در خون میشوند
- مصرف ناکافی دارو یا فراموشی دوز
- افزایش دفع کلیوی
- جذب ضعیف گوارشی
- نمونهگیری دیرهنگام یا خطای آزمایشگاهی
- مصرف همزمان داروهای کاهشدهنده سطح گاباپنتین
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Pain and Symptom Management
- WHO Neurology Drug Monitoring Guidelines
- American Epilepsy Society