نام آزمایش : اندازه گیری سطح داروی دیگوکسین
(Digoxin Level)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش دیگوکسین برای اندازهگیری غلظت این داروی قلبی در خون انجام میشود. دیگوکسین در درمان نارسایی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی استفاده میشود. این دارو دارای محدوده درمانی باریکی است و سطح بالای آن میتواند منجر به سمیت قلبی و عصبی شود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- پایش درمان در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی یا آریتمی
- بررسی علائم مسمومیت دارویی
- تنظیم دوز دارو بر اساس سطح خونی
- بررسی تداخلات دارویی یا عملکرد کلیوی
- بررسی مصرف نادرست یا مسمومیت اتفاقی
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
دیگوکسین از طریق کلیه دفع میشود و سطح آن تحت تأثیر عملکرد کلیوی، سن، وزن، و تداخلات دارویی قرار دارد. محدوده درمانی معمولاً بین 0.5 تا 2.0 نانو گرم بر میلی لیتر است. سطح بالاتر از 2.0 نانو گرم بر میلی لیتر ممکن است سمی باشد و باعث آریتمی یا علائم عصبی شود.
علائم بالینی مرتبط با افزایش سطح دیگوکسین
- تهوع، استفراغ یا بیاشتهایی
- تاری دید یا دیدن هالههای رنگی
- آریتمی قلبی یا ضربان نامنظم
- گیجی، خوابآلودگی یا ضعف
- سرگیجه یا اختلال در تعادل
- تشنج یا کاهش سطح هوشیاری
- مرگ ناگهانی در موارد شدید
آزمایشهای مکمل
- بررسی عملکرد کلیوی (Cr, BUN)
- الکترولیتها بهویژه پتاسیم و منیزیم
- ECG برای بررسی آریتمی
- CBC و سطح سایر داروهای قلبی
- بررسی سطح داروهای تداخلکننده (مثل آمیودارون، وراپامیل)
- بررسی سطح BNP یا NT-proBNP در نارسایی قلبی
- بررسی عملکرد کبدی در موارد خاص
- بررسی سطح دارو در زمان مناسب (حداقل 6 ساعت پس از مصرف)
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سمیت دیگوکسین میتواند از آریتمیهای کشنده، نارسایی قلبی، یا مرگ جلوگیری کند. تنظیم دقیق دوز و پایش منظم سطح دارو برای حفظ اثربخشی و ایمنی درمان ضروری است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- آریتمیهای شدید و مقاوم
- نارسایی قلبی یا کلیوی
- بستریهای طولانیمدت یا مراقبت ویژه
- نیاز به درمانهای ضدسم یا دیالیز
- کاهش کیفیت زندگی
- مرگ در موارد شدید
عواملی که باعث افزایش سطح دیگوکسین در خون میشوند
- نارسایی کلیه یا کاهش دفع
- مصرف بیشازحد دارو یا اشتباه در دوز
- مصرف همزمان داروهای مهارکننده دفع دیگوکسین
- کمبود پتاسیم یا منیزیم
- نمونهگیری زودهنگام پس از مصرف
عواملی که باعث کاهش سطح دیگوکسین در خون میشوند
- مصرف ناکافی دارو یا فراموشی دوز
- افزایش دفع کلیوی یا مصرف داروهای القاکننده
- جذب ضعیف گوارشی
- نمونهگیری دیرهنگام یا خطای آزمایشگاهی
- مصرف همزمان داروهای کاهشدهنده سطح دیگوکسین
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Cardiovascular Pharmacology
- WHO Cardiac Drug Monitoring Guidelines
- American Heart Association