نام آزمایش : لاکتات
(Lactate)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش لاکتات برای اندازهگیری سطح اسید لاکتیک در خون یا مایع مغزی نخاعی انجام میشود. لاکتات زمانی افزایش مییابد که اکسیژن کافی به بافتها نرسد، مانند شرایط شوک، عفونت شدید یا نارسایی تنفسی. این آزمایش در بیماران بدحال، بهویژه در بخش مراقبتهای ویژه، اهمیت زیادی دارد.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی شوک یا افت فشار خون
- بررسی سپسیس یا عفونت شدید
- بررسی نارسایی تنفسی یا قلبی
- بررسی اختلالات متابولیک مادرزادی
- پایش درمان در بیماران بستری
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
در شرایط کمبود اکسیژن، سلولها بهجای مسیر هوازی، از مسیر بیهوازی برای تولید انرژی استفاده میکنند که منجر به تولید لاکتات میشود. تجمع لاکتات در خون میتواند نشانهای از اختلال در اکسیژنرسانی، گردش خون یا عملکرد سلولی باشد.
علائم بالینی مرتبط با افزایش غلظت لاکتات در خون
- تنفس سریع و سطحی
- سردی اندامها
- گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
- افت فشار خون
- تب یا لرز شدید
- درد شکمی یا عضلانی
- رنگپریدگی یا کبودی پوست
آزمایشهای مکمل
- گازهای خون (Blood Gas) برای بررسی اسیدوز
- CBC برای بررسی تعداد سلولهای خونی
- CRP برای بررسی التهاب
- بررسی عملکرد کلیوی و کبدی
- لاکتات در CSF در موارد نورولوژیک
- تصویربرداری در موارد شوک یا سپسیس
- بررسی سطح اکسیژن خون
- کشت خون در موارد عفونت سیستمیک
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام افزایش لاکتات میتواند از پیشرفت به شوک، نارسایی اندامها یا مرگ جلوگیری کند. درمان سریع با اکسیژن، مایعات یا آنتیبیوتیک میتواند وضعیت بیمار را پایدار کند.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- نارسایی کلیه کبد یا قلب
- اسیدوز شدید و اختلال هوشیاری
- سپسیس و شوک عفونی
- مرگ در موارد شدید
- بستری طولانیمدت
- نیاز به مراقبتهای ویژه
- کاهش کیفیت زندگی
عواملی که باعث افزایش غلظت لاکتات در خون میشوند
- افت فشار خون یا شوک
- عفونت شدید یا سپسیس
- نارسایی تنفسی یا قلبی
- بیماریهای متابولیک
- مصرف داروهایی مثل متفورمین
- ورزش شدید یا تشنج
عواملی که باعث کاهش غلظت لاکتات در خون میشوند
- مصرف مایعات یا اکسیژن قبل از نمونهگیری
- نمونهگیری دیرهنگام
- نگهداری نامناسب نمونه
- بیماریهای غیرمرتبط با اکسیژنرسانی
- خطای آزمایشگاهی در اندازهگیری
- مصرف داروهای کاهشدهنده لاکتات
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Sepsis and Shock
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Clinical Microbiology
- WHO Critical Care Guidelines