نام آزمایش : کشت نمونه ترشحات دستگاه تناسلی مردانه
(Male Genital Tract – Culture)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش کشت نمونه ترشحات دستگاه تناسلی مردانه برای شناسایی عوامل عفونی از نمونههایی مانند ترشحات پیشابراه، مایع منی یا سواب ناحیه تناسلی انجام میشود. این آزمایش در بررسی عفونتهای اورتریت (التهاب پیشابراه)، پروستاتیت، اپیدیدیمیت یا ناباروری با منشأ عفونی کاربرد دارد. کشت بهویژه در بیماران با علائم ادراری، درد تناسلی یا سابقه تماس جنسی پرخطر اهمیت دارد.
نمونه در محیطهای اختصاصی مانند Blood Agar، Chocolate Agar ، MacConkey و در موارد خاص محیطهای انتخابی برای Neisseria gonorrhoeae یا Chlamydia کشت داده میشود. پس از رشد، شناسایی دقیق گونه، بررسی مقاومت دارویی، و در صورت نیاز تایپینگ مولکولی انجام میشود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی اورتریت یا ترشحات پیشابراه
- بررسی پروستاتیت مزمن یا حاد
- بررسی اپیدیدیمیت یا درد بیضه
- بررسی ناباروری با منشأ عفونی
- بررسی بیماران با علائم ادراری و تب
- بررسی موارد مشکوک به بیماریهای منتقله از راه جنسی
- پایش درمان و بررسی مقاومت دارویی
- بررسی موارد عودکننده یا مقاوم
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
دستگاه تناسلی مردانه در حالت طبیعی استریل است. ورود عوامل پاتوژن از طریق تماس جنسی، انتشار خونی یا صعودی از مجرای ادرار میتواند باعث التهاب و عفونت شود. عوامل شایع شامل Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Escherichia coli, Enterococcus , Staphylococcus aureus, و Ureaplasma هستند.
در روش کشت، نمونه با رعایت شرایط استریل جمعآوری شده و در محیطهای مناسب قرار داده میشود. بررسی کلونیها، رنگآمیزی گرم، آزمایشهای بیوشیمیایی و در موارد خاص PCR یا NAAT برای شناسایی دقیق انجام میشود. آزمایش حساسیت دارویی برای انتخاب درمان مناسب ضروری است.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- ترشح چرکی یا شفاف از پیشابراه
- درد یا سوزش هنگام ادرار
- درد بیضه یا ناحیه پرینه
- تب و لرز
- تکرر یا اضطرار ادرار
- خون در ادرار یا منی
- اختلال در باروری
- تورم یا حساسیت بیضه
آزمایشهای مکمل
- رنگآمیزی گرم و بررسی میکروسکوپی
- آزمایشهای حساسیت دارویی
- CBC برای بررسی لکوسیتوز یا نوتروپنی
- CRP و ESR برای ارزیابی التهاب
- آزمایش PCR برای عوامل خاص مانند کلامیدیا یا گنوره
- بررسی ادرار و کشت ادراری
- تصویربرداری بیضه یا پروستات با سونوگرافی
- بررسی سطح PSA در موارد پروستاتیت
- بررسی آنتیبادیهای ضد اسپرم در ناباروری
- بررسی کشت خون در موارد سیستمیک
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام عفونتهای دستگاه تناسلی مردانه میتواند از پیشرفت به فرمهای مزمن، ناباروری یا سپسیس جلوگیری کند. درمان هدفمند با آنتیبیوتیک مناسب میتواند علائم را کنترل کرده و از بستری یا عوارض جلوگیری کند.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- پروستاتیت مزمن یا آبسه پروستات
- اپیدیدیمیت و آسیب بیضه
- ناباروری دائمی
- سپسیس و شوک عفونی
- انتقال بیماری به شریک جنسی
- بستریهای طولانیمدت
- مقاومت دارویی
- کاهش کیفیت زندگی
عوامل افزایشدهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- ترشح یا درد تناسلی
- سابقه تماس جنسی پرخطر
- نقص ایمنی یا دیابت
- نمونهگیری صحیح از ناحیه فعال
- عدم مصرف آنتیبیوتیک قبل از نمونهگیری
- استفاده از محیطهای کشت مناسب
- شرایط بیمارستانی یا کلینیکی
عوامل کاهشدهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- مصرف آنتیبیوتیک قبل از نمونهگیری
- نمونهگیری سطحی یا آلودگی با ادرار
- نگهداری نامناسب نمونه
- بیماریهای ویروسی با علائم مشابه
- عدم استفاده از محیطهای کشت اختصاصی
- عدم بررسی میکروسکوپی دقیق
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Male Genital Infections
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Infectious Diseases Society of America – IDSA
- Journal of Clinical Microbiology
- WHO STI Surveillance