نام آزمایش : کشت رکتال
(Rectal – Culture)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش کشت رکتال برای شناسایی میکروارگانیسمهای بیماریزا از ناحیه انتهایی دستگاه گوارش انجام میشود. این آزمایش در بررسی ناقلین باکتریهای مقاوم، عفونتهای گوارشی یا پایش بیماران بستری در ICU کاربرد دارد. کشت رکتال بهویژه در موارد مشکوک به انتروباکتریاسیه مقاوم به کرباپنم ، سویههای تولیدکننده بتا-لاکتاماز با طیف گسترده ، انتروکوک مقاوم به وانکومایسین یا سایر ارگانیسمهای مقاوم اهمیت دارد.
نمونهگیری با سواب رکتال انجام شده و در محیطهای انتخابی مانند MacConkey، CHROMagar، یا محیطهای اختصاصی برای مقاومت دارویی کشت داده میشود. پس از رشد، شناسایی دقیق گونه، بررسی مقاومت دارویی، و در صورت نیاز تایپینگ مولکولی انجام میشود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی ناقلین باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک
- بررسی بیماران بستری در ICU یا مراکز مراقبت طولانیمدت
- بررسی موارد مشکوک به عفونتهای گوارشی مقاوم
- پایش بیماران قبل از پیوند یا جراحیهای بزرگ
- بررسی اپیدمیهای بیمارستانی
- بررسی بیماران با اسهال مزمن یا خونی
- بررسی موارد مشکوک به شیگلوز یا سالمونلوز
- بررسی بیماران با نقص ایمنی یا سرطان
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
فلور طبیعی روده شامل انواع باکتریهای گرممنفی و گرممثبت است. در شرایط خاص، برخی از این باکتریها میتوانند به فرمهای مقاوم تبدیل شده و باعث عفونتهای بیمارستانی یا انتقال به دیگران شوند. کشت رکتال بهمنظور شناسایی این ارگانیسمها و بررسی مقاومت دارویی انجام میشود.
در روش کشت، سواب رکتال در محیطهای انتخابی قرار داده شده و رشد کلونیها بررسی میشود. آزمایش های بیوشیمیایی، رنگآمیزی گرم و در موارد خاص PCR یا MALDI-TOF برای شناسایی دقیق انجام میشود. آزمایش حساسیت دارویی برای انتخاب درمان مناسب ضروری است.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- اسهال مزمن یا خونی
- تب و درد شکمی
- نفخ و گاز زیاد
- علائم سپسیس در موارد شدید
- عدم پاسخ به درمانهای معمول
- سابقه بستری یا مصرف آنتیبیوتیک
- درگیری سیستمیک یا خارجرودهای
آزمایشهای مکمل
- بررسی مستقیم با رنگآمیزی گرم
- آزمایش های حساسیت دارویی
- بررسی ژنهای مقاومت با PCR
- بررسی CBC، CRP، ESR
- بررسی کشت خون در موارد سیستمیک
- بررسی عملکرد کبدی و کلیوی
- بررسی آنتیژنهای مدفوعی برای سالمونلا و شیگلا
- آزمایش های مولکولی برای تایپینگ اپیدمیولوژیک
- بررسی سابقه درمانی و مصرف آنتیبیوتیک
- تصویربرداری شکمی در موارد پیچیده
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام ناقلین یا عفونتهای مقاوم میتواند از انتقال بیمارستانی، شکست درمان، یا عوارض شدید جلوگیری کند. درمان هدفمند با آنتیبیوتیک مناسب و اقدامات کنترل عفونت میتواند اثربخشی درمان را افزایش داده و از گسترش مقاومت جلوگیری کند.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- انتقال باکتریهای مقاوم به دیگر بیماران
- شکست درمان و عفونتهای پیچیده
- سپسیس و شوک عفونی
- بستریهای طولانیمدت
- نیاز به درمانهای ترکیبی و پرهزینه
- کاهش کیفیت زندگی
- مقاومت دارویی گسترده
- محدودیت در انجام جراحی یا پیوند
عوامل افزایشدهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- سابقه بستری یا ICU
- مصرف مکرر آنتیبیوتیک
- نقص ایمنی یا سرطان
- تماس با بیمار مقاوم
- نمونهگیری صحیح و عمیق
- استفاده از محیطهای انتخابی مناسب
- شرایط بیمارستانی یا مراقبت طولانیمدت
عوامل کاهشدهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- مصرف آنتیبیوتیک قبل از نمونهگیری
- نمونهگیری سطحی یا ناقص
- نگهداری نامناسب نمونه
- عدم استفاده از محیطهای انتخابی
- عدم بررسی میکروسکوپی دقیق
- بیماریهای ویروسی با علائم مشابه
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on MDRO Screening
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Infectious Diseases Society of America – IDSA
- Journal of Clinical Microbiology
- WHO Antimicrobial Resistance Surveillance