نام آزمایش: کشت ترشح دستگاه تناسلی زنانه
Female Genital Tract – Culture
توضیح کلی آزمایش
آزمایش کشت ترشح دستگاه تناسلی زنانه برای شناسایی میکروارگانیسم‌های بیماری زا در ناحیه واژن، سرویکس رحم یا ولو انجام می‌شود . این آزمایش در تشخیص عفونت‌های واژینال، سرویسیت، اندومتریت یا بیماری‌های التهابی لگن کاربرد دارد و به پزشک کمک می‌کند تا عامل عفونت را شناسایی کرده و درمان مناسب را انتخاب کند.
کشت می‌تواند باکتری‌های هوازی، بی‌هوازی، قارچ‌ها مانند کاندیدا و در موارد خاص مایکوباکتریوم‌ها یا نایسریا گونوره‌آ را شناسایی کند. در صورت رشد، آزمایش حساسیت دارویی نیز انجام می‌شود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی ترشحات غیرطبیعی واژن یا سرویکس
- بررسی درد لگنی، تب یا خونریزی غیرعادی
- بررسی موارد مشکوک به واژینیت، سرویسیت یا اندومتریت
- بررسی بیماران با سابقه سقط، زایمان یا جراحی زنان
- بررسی بیماری‌های التهابی لگن
- بررسی بیماران با نقص ایمنی یا دیابت
- بررسی موارد عفونت‌های مقاوم یا عودکننده
- بررسی عفونت‌های مرتبط با IUD یا پروتزهای داخل رحمی
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
فلور طبیعی واژن شامل لاکتوباسیل‌هاست که از رشد پاتوژن‌ها جلوگیری می‌کنند. در شرایط خاص مانند تغییر pH، مصرف آنتی‌بیوتیک یا نقص ایمنی، پاتوژن‌ها می‌توانند رشد کرده و باعث عفونت شوند. در روش کشت، نمونه ترشح یا سواب از واژن، سرویکس یا رحم گرفته شده و در محیط‌های کشت مناسب قرار می‌گیرد. پس از رشد، شناسایی دقیق گونه و انجام آزمایش حساسیت دارویی انجام می‌شود.
در موارد خاص، بررسی قارچی، مایکوباکتریومی یا بیماری های مقاربتی نیز انجام می‌شود.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- ترشح واژینال غیرطبیعی (رنگ، بو یا حجم زیاد)
- خارش، سوزش یا درد واژن
- درد لگنی یا زیر شکم
- خونریزی بین قاعدگی یا پس از رابطه
- تب و لرز
- درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار
- التهاب یا قرمزی ناحیه تناسلی
- علائم سیستمیک در موارد شدید
آزمایش‌های مکمل
- CBC برای بررسی لکوسیتوز یا آنمی
- CRP و ESR برای ارزیابی التهاب
- آزمایش‌های یا بیماری های مقاربتی مانند گونوره، کلامیدیا، HPV
- بررسی قارچی در موارد مقاوم یا مزمن
- آزمایش‌های حساسیت دارویی برای انتخاب آنتی‌بیوتیک
- بررسی سطح گلوکز در بیماران دیابتی
- تصویربرداری لگن با سونوگرافی یا MRI
- بررسی عملکرد کلیوی و کبدی
- بررسی کشت ادرار یا خون در موارد سیستمیک
- بررسی PCR برای عوامل ویروسی یا مایکوباکتریومی
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام عفونت تناسلی زنانه می‌تواند از پیشرفت به بیماری‌های التهابی لگن ، ناباروری یا سپسیس جلوگیری کند. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک یا ضدقارچ مناسب می‌تواند علائم را کنترل کرده و از بستری یا جراحی جلوگیری کند. در زنان باردار، تشخیص سریع برای سلامت جنین حیاتی است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- بیماری التهابی لگن و چسبندگی لوله‌ها
- ناباروری
- سپسیس و شوک عفونی
- درد مزمن لگنی
- نیاز به جراحی یا برداشت رحم
- کاهش کیفیت زندگی
- عود مکرر عفونت
- انتقال بیماری‌های جنسی به شریک جنسی
عوامل افزایش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- ترشح واضح و غیرطبیعی
- درد و تب
- نقص ایمنی یا دیابت
- سابقه سقط، زایمان یا جراحی زنان
- استفاده از IUD یا پروتز داخل رحمی
- نمونه‌گیری صحیح و استریل
- عدم مصرف آنتی‌بیوتیک قبل از نمونه‌گیری
عوامل کاهش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- مصرف آنتی‌بیوتیک یا ضدقارچ قبل از نمونه‌گیری
- نمونه‌گیری سطحی یا ناکافی
- بیماری‌های غیرعفونی با علائم مشابه
- نگهداری نامناسب نمونه
- عدم استفاده از محیط‌های کشت مناسب
- فرم‌های ویروسی یا غیرعفونی
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Vaginal and Pelvic Infections
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Infectious Diseases Society of America – IDSA
- Journal of Clinical Microbiology
- American College of Obstetricians and Gynecologists – ACOG