نام آزمایش : شناسایی سریع باکتری استرپتوکوک گروه  A

 Group A Streptococcus – Rapid Test

توضیح کلی آزمایش

آزمایش سریع استرپتوکوک گروه  A برای شناسایی باکتری Streptococcus pyogenes  از نمونه‌های حلق انجام می‌شود .  این آزمایش در تشخیص فارنژیت باکتریایی (التهاب گلو) ، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، کاربرد دارد و به پزشک کمک می‌کند تا در عرض چند دقیقه عامل عفونت را شناسایی کرده و درمان مناسب را آغاز کند.

این آزمایش معمولاً به‌صورت ایمونواسی یا آزمایش آنتی‌ژن انجام می‌شود و در صورت مثبت بودن، نیاز به کشت تأییدی ندارد .  در موارد منفی با علائم بالینی قوی، کشت حلق توصیه می‌شود.

کاربردهای بالینی آزمایش

• بررسی گلودرد حاد با تب و سرفه کم
• افتراق بین فارنژیت ویروسی و باکتریایی
• بررسی بیماران با سابقه تب روماتیسمی یا گلومرولونفریت
• بررسی کودکان و نوجوانان با علائم تنفسی فوقانی
• بررسی موارد اپیدمی در مدارس یا مراکز تجمع
• پایش درمان در بیماران با پاسخ ضعیف
• جلوگیری از تجویز غیرضروری آنتی‌بیوتیک

فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش

Streptococcus pyogenes  یک باکتری گرم مثبت β- همولیتیک گروه A  است که باعث فارنژیت، تب اسکارلت، و عوارض پس‌عفونی مانند تب روماتیسمی می‌شود. در آزمایش سریع، آنتی‌ژن اختصاصی باکتری در نمونه حلق با آنتی‌بادی‌های اختصاصی واکنش داده و نتیجه به‌صورت رنگی یا نوار قابل مشاهده است.

حساسیت آزمایش‌های سریع بین 70  تا 90 درصد و اختصاصیت آن‌ها بالای 95  درصد است.  در موارد منفی مشکوک ، کشت حلق برای تأیید توصیه می‌شود.

علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش

• گلودرد شدید و ناگهانی
• تب بالا
• قرمزی و تورم لوزه‌ها
• وجود اگزودا یا چرک روی لوزه‌ها
• درد هنگام بلع
• تورم غدد لنفاوی گردنی
• سردرد و ضعف عمومی
• عدم وجود سرفه یا آبریزش بینی

آزمایش‌های مکمل

• کشت حلق برای تأیید موارد منفی مشکوک
• CBC  برای بررسی لکوسیتوز
• CRP  و ESR  برای ارزیابی التهاب
• آزمایش‌های آنتی‌استرپتولیزین O (ASO)  در موارد پس‌عفونی
• بررسی عملکرد کلیوی در موارد گلومرولونفریت
• بررسی ECG  و مارکرهای قلبی در موارد تب روماتیسمی
• بررسی کشت خون در موارد سپسیس
• بررسی اپیدمیولوژیک در موارد گروهی

ضرورت تشخیص زودهنگام

تشخیص زودهنگام فارنژیت استرپتوکوکی می‌تواند از پیشرفت به تب روماتیسمی، گلومرولونفریت، یا سپسیس جلوگیری کند. درمان سریع با پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین می‌تواند علائم را کنترل کرده و از انتقال بیماری جلوگیری کند.

عوارض تشخیص دیرهنگام

• تب روماتیسمی و آسیب دریچه‌های قلب
• گلومرولونفریت و نارسایی کلیوی
• سپسیس و شوک عفونی
• عفونت‌های چرکی اطراف لوزه
• بستری‌های طولانی‌مدت
• کاهش کیفیت زندگی
• انتقال بیماری در محیط‌های گروهی
• نیاز به درمان‌های تهاجمی

عوامل افزایش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش

• گلودرد شدید بدون سرفه
• تب بالا و اگزودا روی لوزه‌ها
• تماس با بیمار مبتلا
• سن بین 5  تا 15 سال
• نمونه‌گیری صحیح از حلق
• عدم مصرف آنتی‌بیوتیک قبل از نمونه‌گیری

عوامل کاهش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش

• مصرف آنتی‌بیوتیک قبل از نمونه‌گیری
• نمونه‌گیری سطحی یا ناکافی
• بیماری‌های ویروسی با علائم مشابه
• نگهداری نامناسب نمونه
• فرم‌های ناقل بدون علائم
• استفاده از آزمایش‌های کم‌حساسیت

منابع

• UpToDate
• Lab Tests Online
• Mayo Clinic
• PubMed
• CDC Guidelines on Streptococcal Pharyngitis
• Harrison’s Principles of Internal Medicine
• Infectious Diseases Society of America – IDSA
• Journal of Clinical Microbiology
• American Academy of Pediatrics – AAP