پره اکلامپسی چیست ؟ روش های تشخیصی آن کدامند ؟

پره‌اکلامپسی  Preeclampsia  یک اختلال جدی در بارداری است که معمولاً پس از هفته ۲۰ بارداری رخ می‌دهد و با فشار خون بالا و آسیب به ارگان‌های بدن مانند کلیه‌ها و کبد همراه است. در صورت عدم درمان، می‌تواند به عوارض خطرناکی مانند اکلامپسی تشنج ناشی از پره‌اکلامپسی یا سندرم HELLP منجر شود.

علائم پره‌اکلامپسی

• فشار خون بالا : بیشتر یا مساوی ۱۴۰ روی۹۰ میلی‌متر جیوه در دو نوبت با فاصله ۴ ساعت
• پروتئینوری : دفع پروتئین در ادرار
• سردرد شدید
• اختلالات بینایی تاری دید، دیدن نقاط نورانی
• درد در ناحیه بالای شکم  معمولاً سمت راست
• تهوع و استفراغ
• کاهش پلاکت خون
• اختلال در عملکرد کبد یا کلیه
• تورم ناگهانی دست‌ها و صورت

روش‌های تشخیص پره‌اکلامپسی

۱. اندازه‌گیری فشار خون:

• فشار خون سیستولیک بیشتر یا مساوی ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا دیاستولیک بیشتر یا مساوی ۹۰ میلی‌متر جیوه پس از هفته ۲۰ بارداری.

۲. آزمایش ادرار  پروتئینوری :

• آزمایش ادرار ۲۴ ساعته :  اگر دفع پروتئین بیشتر یا مساوی ۳۰۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت باشد، نشانه پره‌اکلامپسی است.
• نسبت پروتئین به کراتینین  : اگر بیشتر یا مساوی ۰.۳ باشد، مشکوک به پره‌اکلامپسی است.

۳. آزمایش‌های خون :

• کراتینین سرم :  افزایش سطح کراتینین نشانه اختلال عملکرد کلیه است.
• آنزیم‌های کبدی : AST_ ALT افزایش آنزیم‌ها نشانه آسیب کبدی است.
• پلاکت‌ها : شمارش پلاکت کمتر از ۱۰۰,۰۰۰ در میکرولیتر خطرناک است.
• لاکتات دهیدروژناز  : LDH افزایش آن ممکن است نشانه همولیز باشد  

۴. سونوگرافی و داپلر:

• بررسی رشد جنین و جریان خون در شریان‌های رحمی  در موارد شدید، ممکن است محدودیت رشد جنین دیده شود .

۵. نظارت بر علائم حیاتی مادر و جنین:

• کنترل فشار خون، ضربان قلب جنین NST ، و ارزیابی حرکات جنین.

آزمایش های تکمیلی در موارد شدید

• سندرم HELLP :
  • همولیز   H ، افزایش آنزیم‌های کبدی   EL ، کاهش پلاکت LP   .
  • آزمایش‌های مرتبط : LDH  بالا می رود ، پلاکت پایین می آید ، AST/ALT  افزایش یافته .
• ارزیابی عملکرد کلیه:
  • اوره و کراتینین سرم.
• نشانگرهای زیستی   Biomarkers  : 
  • sFlt-1/PlGF ratio :  افزایش نسبت این فاکتورهای عروقی می‌تواند پیش‌بینی کننده پره‌اکلامپسی باشد.

جمع‌بندی

تشخیص پره‌اکلامپسی بر اساس فشار خون بالا + پروتئینوری + اختلال در آزمایشات خون یا علائم بالینی است. در صورت مشاهده علائم هشداردهنده  سردرد شدید، درد شکم، اختلال بینایی ، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. درمان نهایی در موارد شدید، زایمان است، اما در موارد خفیف ممکن است با نظارت دقیق و داروهای کنترل فشار خون، بارداری ادامه یابد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع :

برای تهیه این متن از منابع معتبر پزشکی و دستورالعمل‌های بالینی استفاده شده است، از جمله:

1. کتاب‌های مرجع زنان و زایمان:
   • Williams Obstetrics  ویرایش ۲۵، ۲۰۲۲  - فصل مربوط به پره‌اکلامپسی و فشار خون بارداری.
   • Creasy & Resnik’s Maternal-Fetal Medicine  ویرایش ۸، ۲۰۲۳  - مباحث تشخیص و مدیریت پره‌اکلامپسی.
2. دستورالعمل‌های سازمان‌های معتبر پزشکی:
   • ACOG  American College of Obstetricians and Gynecologists  - راهنمای تشخیص و مدیریت پره‌اکلامپسی  ۲۰۲۳ .
   • WHO  World Health Organization  - دستورالعمل‌های فشار خون در بارداری  ۲۰۲۲ .
   • NICE  National Institute for Health and Care Excellence  - راهنمای UK برای پره‌اکلامپسی  ۲۰۲۱ .
3. مقالات علمی معتبر:
   • UpToDate - بخش پره‌اکلامپسی  آخرین به‌روزرسانی ۲۰۲۴ .
   • PubMed/NCBI - مطالعات جدید در مورد بیومارکرهای تشخیصی مانند sFlt-1/PlGF ratio.
4. منابع آزمایشگاهی و پاراکلینیکی:
   • کتاب Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods  ویرایش ۲۴، ۲۰۲۲  - تفسیر آزمایشات خون و ادرار در پره‌اکلامپسی.