سرطان پستان : (Breast Cancer)
۱. تعریف سرطان پستان
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است که از تغییرات غیرطبیعی سلول‌های پستان (معمولاً در مجاری شیر یا لوبول‌ها) شروع می‌شود. این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام، درمان‌پذیر است.
علل و عوامل خطر
- سابقه خانوادگی جهش‌های ژنی مانند BRCA1/BRCA2 .
- سن بالای ۵۰ سال .
- قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس.
- چاقی و مصرف الکل.
- مواجهه با هورمون استروژن به مدت طولانی مثل درمان جایگزینی هورمونی.
۲. علائم هشداردهنده
- توده سفت و بدون درد در پستان یا زیر بغل.
- تغییر در شکل یا اندازه پستان.
- فرورفتگی یا چروک پوست پستان شبیه پوست پرتقال.
- ترشحات خونی یا شفاف از نوک پستان.
- قرمزی یا پوسته‌ریزی پوست پستان.
۳. روش‌های تشخیص زودهنگام
۱. خودآزمایی پستان (BSE)
- چرا مهم است؟ ۴۰٪ سرطان‌ها توسط خود بیمار کشف می‌شوند.
- روش انجام:
- هر ماه ۵-۷ روز پس از قاعدگی پستان را بررسی کنید.
- با دست مخالف به‌صورت دورانی و خطی کل پستان و زیر بغل را لمس کنید.
۲. معاینه بالینی توسط پزشک
- هر ۱-۳ سال برای زنان ۲۰-۴۰ سال.
- سالانه برای زنان بالای ۴۰ سال.
۳. ماموگرافی (Mammography)
- بهترین روش غربالگری برای زنان ۴۰ سال به بالا.
- هر ۱-۲ سال تکرار شود.
- نتیجه:
- BI-RADS 1-2 : نرمال.
- BI-RADS 3: احتمال خوش‌خیمی (پیگیری ۶ ماهه).
- BI-RADS 4-5 : نیاز به بیوپسی.
۴. سونوگرافی پستان
- برای زنان زیر ۴۰ سال .
- جهت تفکیک توده کیستی از جامد.
۵. MRI پستان
- برای زنان پرخطر سابقه خانوادگی یا جهش BRCA .
۴. آزمایش‌های تشخیص قطعی
۱. بیوپسی (نمونه‌برداری)
|
نوع بیوپسی |
کاربرد |
|
FNA (آسپیراسیون با سوزن ظریف) |
تشخیص سریع توده‌های قابل لمس |
|
Core Needle Biopsy |
نمونه‌برداری با سوزن ضخیم برای تشخیص دقیق‌تر |
|
بیوپسی جراحی |
برداشتن کامل توده کوچک |
۲. آزمایش‌های پاتولوژی
- گیرنده‌های هورمونی (ER/PR) : مثبت بودن به معنای پاسخ به هورمون‌درمانی.
- HER2/neu : مثبت بودن نیاز به داروهای هدفمند (مثل تراستوزوماب).
- Ki-67 : نشانگر سرعت رشد تومور.
۳. تست‌های ژنتیکی
- BRCA1/BRCA2 : برای زنان با سابقه خانوادگی قوی.
- پانل‌های ژنتیکی مانند Oncotype DX برای پیش‌بینی پاسخ به درمان.
۴. تصویربرداری برای تعیین مرحله (Staging)
- CT اسکن و MRI : بررسی گسترش به ریه، کبد یا مغز.
- اسکن استخوان: در صورت شک به متاستاز استخوانی.
۵. تشخیص افتراقی
- فیبروآدنوم یا توده خوش‌خیم.
- کیست پستان.
- ماستیت یا عفونت پستان.
۶. پیشگیری
✅ ماموگرافی منظم از ۴۰ سالگی.
✅ حفظ وزن مناسب و ورزش.
✅ مصرف نکردن الکل.
✅ درمان جایگزینی هورمونی با احتیاط.
منابع
- انجمن سرطان آمریکا (ACS)
- سازمان جهانی بهداشت (WHO)
- دستورالعمل‌های NCCN
سرطان پستان : (Breast Cancer)
۱. تعریف سرطان پستان
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است که از تغییرات غیرطبیعی سلول‌های پستان (معمولاً در مجاری شیر یا لوبول‌ها) شروع می‌شود. این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام، درمان‌پذیر است.
علل و عوامل خطر
- سابقه خانوادگی جهش‌های ژنی مانند BRCA1/BRCA2 .
- سن بالای ۵۰ سال .
- قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس.
- چاقی و مصرف الکل.
- مواجهه با هورمون استروژن به مدت طولانی مثل درمان جایگزینی هورمونی.
۲. علائم هشداردهنده
- توده سفت و بدون درد در پستان یا زیر بغل.
- تغییر در شکل یا اندازه پستان.
- فرورفتگی یا چروک پوست پستان شبیه پوست پرتقال.
- ترشحات خونی یا شفاف از نوک پستان.
- قرمزی یا پوسته‌ریزی پوست پستان.
۳. روش‌های تشخیص زودهنگام
۱. خودآزمایی پستان (BSE)
- چرا مهم است؟ ۴۰٪ سرطان‌ها توسط خود بیمار کشف می‌شوند.
- روش انجام:
- هر ماه ۵-۷ روز پس از قاعدگی پستان را بررسی کنید.
- با دست مخالف به‌صورت دورانی و خطی کل پستان و زیر بغل را لمس کنید.
۲. معاینه بالینی توسط پزشک
- هر ۱-۳ سال برای زنان ۲۰-۴۰ سال.
- سالانه برای زنان بالای ۴۰ سال.
۳. ماموگرافی (Mammography)
- بهترین روش غربالگری برای زنان ۴۰ سال به بالا.
- هر ۱-۲ سال تکرار شود.
- نتیجه:
- BI-RADS 1-2 : نرمال.
- BI-RADS 3: احتمال خوش‌خیمی (پیگیری ۶ ماهه).
- BI-RADS 4-5 : نیاز به بیوپسی.
۴. سونوگرافی پستان
- برای زنان زیر ۴۰ سال .
- جهت تفکیک توده کیستی از جامد.
۵. MRI پستان
- برای زنان پرخطر سابقه خانوادگی یا جهش BRCA .
۴. آزمایش‌های تشخیص قطعی
۱. بیوپسی (نمونه‌برداری)
|
نوع بیوپسی |
کاربرد |
|
FNA (آسپیراسیون با سوزن ظریف) |
تشخیص سریع توده‌های قابل لمس |
|
Core Needle Biopsy |
نمونه‌برداری با سوزن ضخیم برای تشخیص دقیق‌تر |
|
بیوپسی جراحی |
برداشتن کامل توده کوچک |
۲. آزمایش‌های پاتولوژی
- گیرنده‌های هورمونی (ER/PR) : مثبت بودن به معنای پاسخ به هورمون‌درمانی.
- HER2/neu : مثبت بودن نیاز به داروهای هدفمند (مثل تراستوزوماب).
- Ki-67 : نشانگر سرعت رشد تومور.
۳. تست‌های ژنتیکی
- BRCA1/BRCA2 : برای زنان با سابقه خانوادگی قوی.
- پانل‌های ژنتیکی مانند Oncotype DX برای پیش‌بینی پاسخ به درمان.
۴. تصویربرداری برای تعیین مرحله (Staging)
- CT اسکن و MRI : بررسی گسترش به ریه، کبد یا مغز.
- اسکن استخوان: در صورت شک به متاستاز استخوانی.
۵. تشخیص افتراقی
- فیبروآدنوم یا توده خوش‌خیم.
- کیست پستان.
- ماستیت یا عفونت پستان.
۶. پیشگیری
✅ ماموگرافی منظم از ۴۰ سالگی.
✅ حفظ وزن مناسب و ورزش.
✅ مصرف نکردن الکل.
✅ درمان جایگزینی هورمونی با احتیاط.
منابع
- انجمن سرطان آمریکا (ACS)
- سازمان جهانی بهداشت (WHO)
- دستورالعمل‌های NCCN