زردی نوزادان (یرقان نوزادی)

یکی از شایع‌ترین مشکلات در دوران نوزادی است و معمولاً در چند روز اول پس از تولد ظاهر می‌شود. در ادامه توضیحاتی کامل درباره زردی، علت‌ها، خطرات و درمان آن (از جمله تعویض خون) آورده شده است:

زردی نوزاد چیست؟

زردی به زرد شدن پوست و چشم‌های نوزاد گفته می‌شود که ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین (یک رنگدانه زرد رنگ حاصل از تجزیه گلبول‌های قرمز) در خون است.

چرا زردی در بعضی نوزادان بروز می‌کند؟

زردی نوزادان می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند، از جمله:

زردی فیزیولوژیک (طبیعی):

در اغلب نوزادان سالم، کبد هنوز کامل رشد نکرده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به‌خوبی دفع کند. معمولاً بین روز دوم تا پنجم بعد از تولد ظاهر می‌شود و بدون درمان خاص برطرف می‌شود.

ناسازگاری خونی مادر و نوزاد (مانند ABO یا  Rh )

 سیستم ایمنی مادر علیه گلبول‌های قرمز نوزاد آنتی‌بادی تولید کرده و باعث شکسته شدن بیش از حد آنها می‌شود، در نتیجه بیلی‌روبین زیادی تولید می‌شود.

نارس بودن نوزاد:

در نوزادان نارس، کبد عملکرد ضعیف‌تری دارد.

کم‌شیردهی یا تغذیه نامناسب:

در ساعات و روزهای اول پس از تولد، اگر نوزاد به‌خوبی تغذیه نشود، بیلی‌روبین بیشتر بازجذب می‌شود.

عفونت‌ها، اختلالات آنزیمی (مثل G6PD )، و بیماری‌های متابولیک نادر.

زردی تا چه میزان خطرناک است؟

زردی خفیف در نوزادان سالم معمولاً بی‌خطر است، ولی اگر میزان بیلی‌روبین خیلی بالا برود، می‌تواند به مغز نوزاد آسیب بزند و بیماری خطرناک و غیرقابل‌برگشت کرنیکتروس (Kernicterus) ایجاد کند.

کرنیکتروس چیست؟

کرنیکتروس یک آسیب عصبی دائم است که به علت رسوب بیلی‌روبین در بافت‌های مغز به‌خصوص هسته‌های قاعده‌ای basal  )   ganglia  )ایجاد می‌شود و علائمی مثل:

فلج مغزی (Cerebral palsy)

عقب‌ماندگی ذهنی

اختلال شنوایی

حرکات غیرطبیعی و سفتی عضلانی

را به دنبال دارد.

از چه میزانی بیلی‌روبین بالا برود  باید نگران شد.

میزان خطرناک بودن بیلی‌روبین به سن نوزاد (برحسب ساعت) و وزن او بستگی دارد. اما به‌طور کلی:

اگر بیلی‌روبین توتال در نوزاد ترم (با وزن طبیعی) به بالای 25 mg/dL  برسد، خطر کرنیکتروس جدی است.

در این حالت، ممکن است نیاز به تعویض خون (exchange transfusion) باشد.

در موارد شدیدتر یا زودتر (مثلاً بالای 20-22 mg/dL بسته به سن دقیق نوزاد)، نیز درمان‌های تهاجمی‌تری مثل تعویض خون انجام می‌شود.

تشخیص بیلی روبین نوزادان به چه صورت است؟

در ازمایشگاه از رگ وریدی  نوزاد خون گرفته و ازمایش بیلی روبین انجام میشود.

درمان زردی نوزادان چیست؟

فتوتراپی (نوردرمانی):

درمان خط اول است که بیلی‌روبین را به شکل قابل دفع از بدن تبدیل می‌کند.

تغذیه مناسب و مکرر:

برای دفع سریع‌تر بیلی‌روبین از طریق مدفوع.

 

تعویض خون: در موارد شدید که خطر آسیب مغزی وجود دارد یا فتوتراپی مؤثر نبوده است.